Duurzaamheid

Duurzaamheid wordt bepaald door de manier waarop doelen worden nagestreefd en bereikt.

Praktisch elk instrument kan bijdragen aan verduurzaming, mits juist toegepast. Meer expliciet gesteld begint duurzaamheid met de bewustwording van wat men doet (en de daaruit voortvloeiende consequenties). Dit is alleen mogelijk wanneer men zichzelf, anderen en de wereld in samenhang waarneemt en waardeert. Voor het onderkennen van de belangen van volgende generaties is het nodig verder te kijken dan het individuele belang en de behoeften van vandaag de dag. Duurzaamheid is in die zin ook een politiek-maatschappelijk instrument, omdat het een brede betrokkenheid en langetermijnvisie impliceert.

De huidige energietransitie is ingebed in een bredere maatschappelijke ontwikkeling die alle aspecten van het dagelijks leven omvat, zoals gezonde voeding, emissieloos transport, energie-efficiënt wonen, groene steden en welzijn van mens en dier. We hebben steeds meer aandacht voor de sociale en ecologische duurzaamheid van productieprocessen, zowel in de regio, als ver weg.

Het decentraal opwekken van hernieuwbare energie is populair geworden en verbreidt zich snel. Er zijn steeds meer mensen die zelfstandig in, op, of naast hun woning energie winnen en gebruiken. Locale en regionale duurzaamheidsinitiatieven en energiecoöperaties schieten als paddenstoelen uit de grond. Het gebruik van ‘energie uit de regio’ leeft. Dit levert niet alleen milieuwinst op, maar ook werkgelegenheid en niet zelden substantiële kostenbesparingen. Dat motiveert en blijft niet onopgemerkt.

Velen vinden het de hoogste tijd slimmer en milieuvriendelijker energie te winnen en te gebruiken. De verduurzaming van de energievoorziening gaat hun eigenlijk te langzaam. Steeds meer gemeenten, bedrijven en particulieren komen in beweging en willen alleen of samen met de wijk, of in de regio nu écht vooruitgang boeken.

Decentrale, duurzame energievoorziening is vandaag de dag geen fictie, maar een interessante mogelijkheid waaraan iedereen kan meedenken en -werken. De huidige stroomversnelling aan duurzame innovaties en rendabele applicaties biedt uitstekende kansen voor het bedrijfsleven.

Om duurzaamheid te laten slagen, moet het in de cultuur verankerd worden. Participatie van het bedrijfsleven en de bevolking is essentieel. Gelukkig vertoont MVO intrinsieke groei. Vooral in Nederland maar ook internationaal.

In de bosbouw, waar het woord duurzaamheid oorspronkelijk vandaan komt, waren wetenschappers al eeuwen geleden zich hiervan bewust. ‘Silvicultuur’ bijvoorbeeld is er niet alleen op gericht de productiecapaciteit van bossen in stand te houden, maar door menselijk ingrijpen de functies van het bos te verbeteren.

In samenhang met voedseltekorten en -prijsstijgingen in bepaalde landen en de groeiende markt voor biomassa (met name uit voedselgewassen) wordt internationaal discussie gevoerd over de duurzaamheid van het gebruik van biomassa voor energiedoeleinden. Deze discussie heeft verschillende nieuwe inzichten over duurzaamheid opgeleverd.

Enkele landen waaronder Nederland en het Verenigd Koninkrijk hebben criteria ontwikkeld voor duurzame biomassa. Er werd hiervoor zowel van het gedachtegoed van bosbeheercertificatiesystemen, als van bijvoorbeeld de Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO) gebruik gemaakt. Onder RSPO zijn ca. 1,4 miljoen hectare palmplantages gecertificeerd. Een belangrijk nieuw duurzaamheidsonderwerp is de efficiëntie van de broeikasgasreducties. De biomassacriteria gaan daarnaast in op: concurrentie met voedsel, biodiversiteit, welvaart en welzijn. Enkele grote energiebedrijven die biomassa invoerden binnen het kader van het overheidsbeleid hebben op basis van deze criteria eigen certificatiesystemen ontwikkeld.

In de EU Renewable Energy Directive (RED) van 2009 staan per lidstaat de doelstellingen uitgewerkt om het aandeel hernieuwbare energie te vergroten tot 2020. Het document stelt ook eisen aan de duurzaamheid van vloeibare biobrandstoffen (uit landbouwgewassen).

In Nederland zijn in samenwerking met de industrie en vele belanghebbenden Nederlands Technische Afspraken (NTA’s) ontwikkeld over de duurzaamheid voor biomassa (NTA 8080) en over biomassacertificatie (NTA 8081). Het NTA 8080-certificatiesysteem dat daarna tot stand is gekomen, is erkend door de Nederlandse overheid en de Europese Commissie. De audits worden uitgevoerd door onafhankelijke certificatie-instellingen en het systeem is geaccrediteerd door de Nederlandse Raad voor Accreditatie (RVA).

Momenteel trekken vele organisaties aan de bel dat er wereldwijd steeds meer bossen worden gekapt voor de productie van biomassa en dat dit niet altijd bijdraagt aan de duurzaamheid. BiomassConsult vindt ook dat vele bedrijven (en de overheid) zich meer bewust moeten zijn over wat zij inkopen. Aan de ene kant stimuleert de overheid dat er nog miljoenen tonnen houtpellets extra per jaar zullen worden geïmporteerd en verstookt in energiecentrales, aan de andere kant vinden steeds meer organisaties en overheden in de Nederlandse polder dat het gebruik van houtpellets niet te snel moet groeien. Beide tendensen kunnen de ontwikkeling van de ‘gewone houtpelletmarkt zonder subsidie’ schaden.

Honderden miljoenen hectares vruchtbare landbouwgrond liggen onbenut

In Nederland wordt steeds vaker sceptisch tegen het gebruik van biomassa aangekeken. Dat is volgens BiomassConsult onterecht omdat het gebruik van biomassa wel degelijk kan bijdragen aan de duurzaamheid. BiomassConsult zet zich in voor duurzame biomassa uit onomstreden bronnen. Wereldwijd worden nog altijd miljarden ton voedsel per jaar weggegooid en liggen honderden miljoenen hectares vruchtbare landbouwgrond onbenut.